Thị trường nông sản là nơi diễn ra các hoạt động có liên quan trực tiếp đến giao dịch hàng hóa nông sản tại một khu vực địa lý nhất định, trong một khoảng thời gian nhất định, gồm 3 hình thức: Thị trường tư liệu sản xuất, thị trường người bán buôn và trung gian, thị trường người tiêu dùng.
Hiện nay thị trường nông sản trong nước đặc biệt là thị trường nông sản vùng miền phát triển mạnh, việc đưa sản phẩm địa phương quảng bá và phát triển trong và ngoài nước vài năm trở lại đây được nhiều người biết đến. Tuy nhiên, việc các mặt hàng nông sản được mùa mất giá thường xuyên xảy ra khiến người nông dân nhiều khi không thiết tha với các nông sản đặc trưng vùng, một số hàng nông sản mũi nhọn của địa phương không còn được đầu tư sản xuất dẫn đến chất lượng đi xuống trong khi đó nhà nước, doanh nghiệp người dân mất rất nhiều thời gian công sức để xây dựng thương hiệu nông sản đặc trưng vùng. Chính vì vậy đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong việc thu thập thông tin, phân tích và dự báo tình hình thị trường nông sàn nhằm cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác, kịp thời phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành của các cơ quan quản lý nhà nước và hoạt động sản xuất, kinh doanh nông sản của các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp, hợp tác xã góp phần tăng khả năng cạnh tranh, nâng cao giá trị gia tăng, phát triển bền vững cho nông sản Việt Nam là việc rất cần thiết. Đây là mục tiêu của Đề án “Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong việc thu thập thông tin, dự báo tình hình thị trường nông sản” được Thủ tướng Chính phủ ban hành tại Quyết định số 975/QĐ-TTg ngày 11/8/2022.
Để nông dân phát triển thị trường nông sản thì việc tìm kiếm, khai thác thông tin dự báo thị trường đóng vai trò quan trọng trong thương mại nông sản, được ví như “kim chỉ nam" cho công tác điều hành sản xuất, tiêu thụ và xuất khẩu nông sản. Đối với các nhà hoạch định chính sách, dự báo hỗ trợ việc xây dựng các cơ chế, chính sách thích hợp phục vụ phát triển sản xuất. Đối với nông dân, doanh nghiệp, dự báo thị trường giúp họ đưa ra quyết định hợp lý về đầu tư tổ chức sản xuất, kinh doanh, lựa chọn thị trường tiêu thụ. Tuy nhiên, nhiều năm qua, hoạt động này chưa được cập nhật nhanh, liên tục và hiệu quả khiến tình trạng “được mùa mất giá”, “giải cứu” nông sản thường xuyên xảy ra.
Vì vậy, Đề án “Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong việc thu thập thông tin, dự báo tình hình thị trường nông sản” được xem là lời giải cho bài toán tiêu thụ nông sản. Theo đó, mục tiêu cụ thể của Đề án đến năm 2025 sẽ hoàn thành xây dựng Trung tâm dữ liệu tập trung của ngành nông nghiệp (Data warehouse/kho dữ liệu) chuyên sâu phục vụ phân tích và dự báo tình hình thị trường nông sản. Hoàn thành xây dựng công cụ, phần mềm phục vụ thu thập thông tin, phân tích, dự báo tình hình thị trường các sản phẩm nông nghiệp chủ lực quốc gia và sản phẩm có tiềm năng phát triển quy mô lớn. Hoàn thành thiết lập hệ thống mạng lưới cung cấp, kết nối thông tin thường xuyên, định kỳ về Trung tâm dữ liệu tập trung. Thông tin, dữ liệu về tình hình thị trường nông sản được thu thập thường xuyên phục vụ phân tích, dự báo, đảm bảo tính thống nhất, chính xác và kịp thời cung cấp cho các cơ quan quản lý nhà nước, các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp và các hợp tác xã.
Định hướng đến năm 2030, ứng dụng hiệu quả các công nghệ của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư như: Dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo, Internet vạn vật... trong thu thập thông tin, phân tích, dự báo tình hình thị trường nông sản sẽ giúp việc phát triển thị trường nông sản được đẩy mạnh. Qua đó giúp các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp và các hợp tác xã có thể tìm kiếm, khai thác, sử dụng các thông tin, dữ liệu phân tích, dự báo tình hình thị trường nông sản trên môi trường mạng Internet hoặc Cổng cung cấp dữ liệu mở của ngành, quốc gia. Bên cạnh đó, phát triển hệ thống mạng lưới cung cấp, kết nối thông tin thường xuyên, định kỳ về Trung tâm dữ liệu tập trung; thu hút được các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp và các hợp tác xã kết nối, chia sẻ thông tin với hệ thống thu thập thông tin, phân tích, dự báo thị trường nông sản. Phát triển, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực phục vụ công tác ứng dụng công nghệ thông tin, công nghệ số trong hoạt động thu thập thông tin, phân tích và dự báo thị trường nông sản.
Dự báo tình hình thị trường nông sản từ sản xuất, chế biến đến tiêu thụ
Ứng dụng công nghệ thông tin, các công nghệ, thành tựu của Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư trong hoạt động thu thập thông tin, phân tích và dự báo tình hình thị trường nông sản từ sản xuất, chế biến đến tiêu thụ đối với các sản phẩm nông nghiệp chủ lực quốc gia và tiềm năng. Thu thập thông tin, dữ liệu và xây dựng hệ thống phần mềm phục vụ thu thập thông tin, dữ liệu về sản xuất, chế biến, tiêu thụ nông sản (diện tích, sản lượng, năng lực chế biến, nhu cầu, giá cả, khối lượng, cơ cấu tiêu thụ sản phẩm, vật tư, nguyên liệu đầu vào). Ứng dụng công nghệ viễn thám để thu thập dữ liệu, thống kê diện tích, sản lượng đối với ngành hàng trồng trọt, lâm nghiệp. Ứng dụng công nghệ số trong thực hiện điều tra, thu thập thông tin, dữ liệu của ngành chăn nuôi, thủy sản. Kết nối, chia sẻ cơ sở dữ liệu đa ngành để thu thập, cập nhật thông tin, dữ liệu liên quan đảm bảo đáp ứng yêu cầu phục vụ phân tích, dự báo chuyên sâu, chính xác, kịp thời tình hình thị trường nông sản. Xây dựng, vận hành các công cụ tiện ích, phần mềm cài đặt trên nền tảng thiết bị số để thu thập thông tin giá cả nông sản cập nhật hàng ngày trên phạm vi toàn quốc. Đồng thời, ứng dụng công nghệ thông minh trong các công đoạn điều tra cơ bản, thu thập số liệu định kỳ của ngành nông nghiệp, thông tin thị trường nước ngoài, cập nhật chính sách thương mại của các nước trên thế giới.
Kết hợp phân tích và dự báo tình hình thị trường; xây dựng và tích hợp các tính năng, thuật toán thống kê, các mô hình kinh tế lượng phục vụ tính toán, phân tích và dự báo. Ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Bigdata) trong dự báo biến động về cung, cầu, giá cả vật tư, sản phẩm nông nghiệp. Ứng dụng công nghệ viễn thám trong dự báo năng suất, sản lượng đối với ngành hàng trồng trọt, lâm nghiệp...
Với những mục tiêu và giải pháp cụ thể, Đề án “Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong việc thu thập thông tin, dự báo tình hình thị trường nông sản” được kỳ vọng sẽ khơi thông một trong những “điểm nghẽn” lớn của ngành nông nghiệp là thông tin thị trường, từ đó hình thành một nền sản xuất theo nhu cầu và tín hiệu thị trường, hướng đến phát triển nền nông nghiệp bển vững./.
Nguồn tin:
