Nuôi trồng thủy sản theo hướng đảm bảo môi trường bền vững là xu hướng phát triển chung trên thế giới. Với Việt Nam, vấn đề này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, khi các sản phẩm chủ lực của chúng ta chủ yếu hướng tới mục tiêu xuất khẩu. Trong nuôi trồng thủy sản, chủ động kiểm soát được tảo đồng nghĩa với việc đảm bảo môi trường tốt và giảm thiểu rủi ro khi dùng hóa chất. Mặc dù các nghiên cứu về kiểm soát tảo bằng hoạt chất tách chiết từ thực vật đã được tiến hành trên nhiều đối tượng khác nhau. Tuy nhiên chưa có nhiều sản phẩm ứng dụng được vào thực tiễn sản xuất. Việc lựa chọn đúng nguồn nguyên liệu và làm rõ các cơ sở khoa học đóng vai trò quan trọng. Nguyên liệu phải có thành phần chất kháng tảo tốt, ngoài ra các tiêu chí khác như mức độ sẵn có, giá thành và độ an toàn của nguyên liệu cũng cần được tính đến.
Năm 2021, Việt Nam là nước xuất khẩu gạo đứng thứ 2 thế giới. Nghề trồng lúa chiếm tỉ trọng lớn trong nông nghiệp của 63 tỉnh. Nguồn rơm rạ sau mỗi vụ lúa là rất lớn. Lượng nguyên liệu này gần như không được tái sử dụng hiệu quả sau khi thu hoạch. Đặc biệt, do thói quen của người dân, việc đốt bỏ rơm rạ sau thu hoạch có ảnh hưởng lớn đối với môi trường không khí. Tận sử dụng rơm, rạ để xử lý các vấn đề trong ô nhiễm môi trường nước và nuôi thủy sản là giải pháp một mũi tên trúng hai đích: vừa giải quyết vấn đề ô nhiễm không khí, môi trường nước lại đem lại hiệu quả kinh tế. Tác dụng của các hoạt chất có trong rơm, rạ đã bước đầu được nghiên cứu. Tuy nhiên các nghiên cứu này chưa hoàn chỉnh, nên chưa áp dụng vào xử lý tảo trong thực tiễn.
Nghiên cứu khả năng kiểm soát tảo bằng hoạt chất có trong rơm rạ đã được tiến hành ở Hàn Quốc và Trung Quốc. Các nghiên cứu này đã đưa ra những kết quả khả quan về khả năng kiểm soát một số loài tảo của dịch chiết xuất. Tuy nhiên các nghiên cứu này còn thiếu nhiều cơ sở khoa học để chứng minh dịch chiết có thể sử dụng để kiểm soát tảo trong ao nuôi ngoài thực tiễn. Cụ thể thành phần hóa học, phương pháp tách chiết, liều lượng và thời gian tác động của dịch chiết xuất chưa được chỉ rõ. Thêm vào đó khả năng tác động của dịch chiết đối với nhóm các loài tảo liên quan đến ao nuôi thủy sản chưa được đánh giá hết.
Xuất phát từ thực tiễn trên, Chủ nhiệm đề tài Tiến sĩ Phạm Thái Giang cùng nhóm nghiên cứu tại Trung tâm Quan trắc Môi trường và Bệnh Thủy sản miền Bắc thực hiện đề tài “Nghiên cứu tạo sản phẩm từ rơm rạ dùng kiểm soát tảo trong ao nuôi thủy sản” với mục tiêu: Thử nghiệm phương pháp tách chiết tối ưu và xác định được thành phần hoạt chất kháng tảo có trong rơm rạ; Đánh giá được hiệu quả kiểm soát tảo của hoạt chất kháng tảo ở quy mô phòng thí nghiệm và đề xuất tiềm năng sử dụng trong ao nuôi thủy sản.
Sau thời gian nghiên cứu, đề tài đã thu được những kết quả như sau:
- Nguyên liệu và thời gian xử lý đều có ảnh hưởng lớn đến hiệu quả tách chiết các hoạt chất kháng tảo. Tách chiết từ nguyên liệu rơm khô sử dụng nấm Myrothecium verucaria trong thời gian 60 ngày cho nồng độ các chất kháng tảo cao nhất, đạt được là 405 mg/l. Các hoạt chất kháng tảo gồm axít benzoic, bis (2-ethylhexyl) ester, axít pcoumaric, axít salicylic và axít nonanoic, trong đó axít benzoic có nồng độ cao nhất
- Dịch chiết xuất khi xử lý tảo ở nồng độ 10 ml/l trở lên (tương đương 4 mg tổng hoạt chất kháng tảo/lít) cho hiệu kiểm soát tảo tốt ở các mật độ 105 và 107 tb/l. Mật độ của các loài tảo Microcystis aeruginosa, Anabaena flos-aquae, Oscillatoria limosa và mật độ tảo trong mẫu nước ao giảm từ 55,8 đến 70,2% so với mật độ ban đầu sau 5 ngày xử lý bằng dịch chiết ở nồng độ 10 ml/l. Dịch chiết giúp ức chế và giảm tốc độ phát triển của tảo trong 5 ngày tiếp theo.
Có thể tìm đọc toàn văn báo cáo kết quả nghiên cứu (mã số 20740/2022) tại Cục Thông tin khoa học và công nghệ quốc gia.
Nguồn tin:
.jpg)
