Cây nho Hạ Đen là loại cây thân thảo dạng leo, trên thân có tua cuốn ở vị trí đối diện lá được hình thành từ thân và cành, tua có chức năng bám giúp cây vững chắc, lá cây có lá đơn, hình trái tim, có nhiều khứa nhỏ răng cưa ở viền lá; rễ chùm ăn sâu vào đất; hoa lưỡng tính mọc thành chùm, quả có kích thước nhỏ, hình tròn, vỏ mỏng dính vào thịt quả, khi chín có màu tím thẫm đến đen bóng, quả không có hạt, có độ brix (độ ngọt) từ 18-19 hơn nho xanh Ninh Thuận. Năng suất trung bình từ 10-16 tấn/ha. Giá bán trung bình từ 120 - 130 nghìn/kg. Sau 2 năm có thể thu hồi vốn ban đầu.
Nho Hạ Đen trong giai đoạn thu hoạch. Ảnh: St
Theo Chương trình hợp tác chuyển giao khoa học công nghệ giữa Viện khoa học Nông nghiệp tỉnh Quảng Tây - Trung Quốc và Trung tâm Nghiên cứu ứng dụng và Chuyển giao Công nghệ thuộc Trường Đại học Nông - Lâm Bắc Giang. Giống nho Hạ Đen được Trung tâm Nghiên cứu ứng dụng và Chuyển giao Công nghệ sau thời gian nghiên cứu và trồng khảo nghiệm đã nhận chuyển giao thành công công nghệ trồng và chăm sóc từ Viện khoa học Nông nghiệp tỉnh Quảng Tây - Trung Quốc (là giống nho siêu ngọt địa phương). Sau thời gian trồng thử nghiệm thành công tại nhà trường cho thấy, đây là giống nho phù hợp, có tốc độ sinh trưởng, năng suất đạt chất lượng tốt, thích hợp với khí hậu thổ nhưỡng miền Bắc và hiện giống nho này đã được trồng thành công ở các tỉnh Bắc Ninh, Bắc Giang, Phú Thọ, Cao Bằng, Hưng Yên, Hà Tĩnh....
Theo đánh giá ban đầu, tại các tỉnh trồng thử nghiệm đã cho kết quả tương đối khả thi, cây giống nho Hạ Đen đều phát triển khỏe mạnh và cho thu hoạch chất lượng quả đạt yêu cầu về kích thước, trọng lượng, màu sắc, mùi thơm, độ brix… quả không có hạt, ăn có độ giòn, ngọt, là giống có thể trồng được trên nhiều chất đất khác nhau (như đất cát thô, đất lẫn sỏi đá đến đất thịt nặng...) và có độ thoát nước tốt. Tuy nhiên, việc chăm sóc nho Hạ Đen thời kỳ đầu khá vất vả, cần phải thường xuyên cắt tỉa, quan sát tỉ mỉ và đúng kỹ thuật mới có thể cho ra nhiều hoa và đậu quả, khi ra quả non phải tiến hành tỉa bớt để đến khi thu hoạch chùm nho bảo đảm được độ to tròn, đều.
Cây nho Hạ Đen sau khi bám giàn leo, cần có mái che để thời tiết khô ráo, hạn chế mưa, hạn chế ánh sáng chiếu trực tiếp vào cây, đây là điều kiện tiên quyết để trồng giống nho này, mái che được làm bằng ni lông trong suốt có tác dụng che hoặc làm hạn chế mưa lớn tránh làm táp lá, rụng hoa, quả, che sương muối đồng thời ngăn chặn và hạn chế sự phát triển dễ dàng của côn trùng (sâu, bệnh hại). Vì vậy, để trồng giống nho này, cần phải thực hiện theo đúng quy trình, kỹ thuật, giúp cho cây phát triển tốt, từ đó giúp mở ra hướng đi mới cho ngành nông nghiệp tại nhiều địa phương trên cả nước. Để trồng giống nho Hạ Đen, người dân có thể áp dụng theo quy trình kỹ thuật trồng sau đây:
Thời vụ trồng: Giống nho Hạ Đen có thể trồng quanh năm (hái 2-3 vụ/năm), nhưng thời vụ chính là vụ xuân và vụ thu (thu hoạch vào tháng 3 và khoảng đầu tháng 6).
Chọn đất và làm đất: Chọn đất không bị ngập úng, có rãnh thoát nước tốt, độ PH từ 6.5 – 7. Tiến hành xới xáo đất tơi xốp 15 ngày trước khi trồng, đào hố, bón phân chuồng vào sau đó tiến hành trồng. Cần làm đất kỹ, lên luống cao khoảng 30cm, rộng 1,5m. Đào hố trồng với kích thước 50 x 50 x 50cm. Đối với 1ha đất, bón lót 3.000kg phân hữu cơ vi sinh + 800kg phân NPK 5.10.3 + 500kg vôi bột rồi lấp hố lại. Trồng cây con theo hàng, cây cách cây 3m, hàng cách hàng 4m, khoảng 3.000 cây/ha. Dùng dao hoặc kéo cắt túi bầu, đào giữa hố trồng, đặt cây xuống và lấp đất lại. Nên trồng sớm vào buổi sáng sớm hoặc chiều mát, trồng xong cần tưới nhẹ giữ ẩm cho cây, cần cắm cọc làm giàn cho cây bám để cây phát triển tốt nhất.
Làm giàn: Làm giàn theo hình chữ T, các cột làm bằng bê tông hoặc sắt, Giàn chữ Y, cột kích cỡ 8m x 8m, cột cách cột 3m, hàng cách hàng 2,5m.
Làm cỏ: Sau quá trình trồng, cỏ dại phát triển nhanh, làm sạch cỏ xung quanh gốc nho từ gốc ra 20 - 30cm. Dùng cuốc xới phá váng kết hợp làm cỏ, ở sát gốc nho cần nhổ cỏ bằng tay, để vườn nho luôn thông thoáng và sạch cỏ dại.
Kỹ thuật chăm sóc: Thời kỳ cây con (ước tính cho khoảng 01 ha): Thời kỳ này kéo dài khoảng 7-8 tháng, giai đoạn này khoảng 2 tháng bón phân một lần. Phân bón cho giai đoạn này có thể dùng phân hữu cơ sinh học đạt tiêu chuẩn định lượng quy định với số lượng 4.000 kg/ha hoặc phân hóa học gồm Urê 650 kg + Supe lân Lâm Thao 1.000 kg/ha + Clorua kali 450 kg/ha, vôi 1 tấn/ha và 20 tấn/ha phân chuồng ủ hoai mục.
Chia ra các lần bón như sau:
Bón lót: Trước khi trồng tiến hành đào hố bón 8-10 kg phân chuồng hoai mục, lấp đất trước khi trồng 15 ngày. Hoặc bón theo cách 2: Một gốc nho được bón theo tỷ lệ 20 kg phân chuồng hoai mục + 0,2 Kg NPK13-13-13+TE bón vào rãnh đào dọc luống trồng trước khi cắt cành 1 tháng, cách gốc nho 20 -30cm.
Bón thúc: Bón thúc lần 1 khi cây nho mới bén rễ, bón 650 kg phân hữu cơ hoặc 75 kg Urê + 100 kg Supe lân Lâm Thao + 45 kg Clorua kali. Bón thúc lần 2 khi 2 tháng sau trồng với 650 kg phân hữu cơ hoặc 75 kg Urê + 100 kg Supe lân Lâm Thao + 45 kg Clorua kali. Bón thúc lần 3 sau 4 tháng trồng với 1.350 kg phân hữu cơ hoặc 150 kg Urê + 180 kg Supe lân Lâm Thao + 85 kg Clorua kali. Bón thúc lần 4 sau 6 tháng trồng với 1.350 kg phân hữu cơ hoặc 150 kg Urê + 200 kg Supe lân Lâm Thao + 85 kg Clorua kali. Hoặc trong giai đoạn bón thúc này, ngoài cách bón nêu trên, người dân cũng có thể sử dụng các loại phân cao cấp của Việt Nam như: NPK 24-9-9+TE, NPK 15-15-15+TE, NPK 20-20-20-TE, NPK 16-10-40+TE, Humic Honic VN… được hòa với nước sử dụng tưới theo hệ thống tưới đến từng gốc.
Cách bón: Bón quanh gốc kết hợp xới xáo chung quanh vùng rễ, khi bón cần xới nhẹ, rải đều phân, lần đầu cách gốc 20 cm, các lần kế tiếp xới xa dần, lấp đất bón phân xong cần tưới nước cho cây ngay. Đối với lượng phân bón lá trung vi lượng phun xen kẽ trong cả năm, tuỳ thời kỳ quyết định sử dụng loại phân bón lá.
Thời kỳ kinh doanh (ước tính cho khoảng 01 ha/1 vụ nho): Phân chuồng: Bình quân khoảng 20 tấn/ha/vụ (chỉ bón cho vụ Đông Xuân), bón ngay khi thu hết trái vụ trước. Phân hóa học, bón theo công thức NPK Lâm Thao là 184-160-200 kg/ha/vụ. Trường hợp nho phát triển kém hoặc bộ rễ bị thương tổn, có thể sử dụng thêm phân bón lá như Agrostim, K-humat… Có thể sử dụng một số loại phân bón lá có hàm lượng canxi cao như Canxibore vào các giai đoạn trước khi trổ hoa, sau đậu trái và lần cuối cùng là khi trái lớn. Từ năm thứ 2 trở đi trong thời kỳ kinh doanh ta bón theo từng đợt: Đợt 1 sau thu hoạch vụ trước, đợt 2 trước khi cây ra hoa, đợt 3 nuôi quả sau khi đậu quả, bón nuôi quả sau đậu quả 60 ngày; đợt 4 bón sau thu hoạch; bón trước khi cây ra hoa lần 2; bón nuôi quả lần 2; sử dụng phân NPK theo tỷ lệ 13 - 13 -13 hoặc phân hữu cơ vi sinh, phân bón lá trung, vi lượng, mỗi lần cách nhau 2 tháng, bón cách gốc cây 20cm.
Tưới nước: Để đảm bảo cây nho phát triển tốt, ra hoa, đậu quả sai cần sử dụng hệ thống tưới nhỏ giọt, sử dụng hệ thống châm phân tự động. Đây là một trong những điều kiện quan trọng nhất để vườn nho phát triển.
Tỉa hoa, tỉa quả, bao quả: Sau khi trồng ta cần thường xuyên cắt tỉa những cành nhánh, khi cây cao khoảng 1m, tiến hành bấm ngọn cho cây. Sau bấm ngọn, từ thân chính mọc ra các cành cấp 1, lựa chọn cành 2 khoẻ mạnh ta uốn về 2 hướng đối nhau và vuông góc với thân chính. Khi các cành cấp 1 ra được 5-6 lá ta tiếp tục bấm ngọn để tạo cành cấp 2 (để ức chế sự sinh trưởng giúp cây và cành to và ra quả). Cần thường xuyên loại bỏ những cành yếu, cần buộc cành khi cành ra mầm mới và ra hoa, đồng thời loại bỏ các tua cuốn, chồi nách để hạn chế chiều cao và tập trung chất dinh dưỡng nuôi hoa quả. Khi cây bắt đầu ra hoa, tiến hành tỉa hoa, mỗi cành chỉ để lại 1 chùm hoa/cành, trên mỗi chùm hoa tỉa 1-2 nhánh gốc và các nhánh ngọn chỉ để lại 12-15 nhánh hoa; Khi quả có đường kính khoảng 0,5-1cm tiến hành tỉa quả, tạo độ thông thoáng giúp cho quả phát triển và tạo hình dạng của chùm quả; sau đó tiến hành bao quả khi các chùm nho đã bắt đầu chuyển màu, giúp ngăn côn trùng gây hại, tránh ánh sáng trực tiếp từ môi trường. Trong giai đoạn quả, ta cần sử dụng các chế phẩm có nguồn gốc sinh học (hoạt chất Abamectin, Emamectin, dầu khoáng…) và các sản phẩm có nguồn gốc thảo mộc (tinh dầu tỏi, ớt, gừng…) để diệt trừ côn trùng cũng như nấm bệnh gây hại cây.
Phòng trừ sâu bệnh: Trong quá trình làm khảo nghiệm cũng như ở các mô hình trồng thực tế cho thấy cây nho bị chủ yếu các loại sâu, bệnh phá hoại như sâu xanh da láng, bọ trĩ (hút dịch làm lá bị khô và rụng), sâu ăn lá, bọ cánh cứng, bọ chích hút, sâu tơ, bệnh sương mai, phấn trắng, thán thư, thối cuống quả. Vì vậy, cần thực hiện phương châm phòng bệnh hơn chữa bệnh, phát triển và quản lý dịch hại từ sớm. Thực hiện phối hợp giữa các biện pháp thủ công (bắt sâu bằng tay), bẫy bả, bẫy đèn để phát triển và phòng trừ dịch hại đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Giai đoạn cây chưa ra hoa, hình thành quả nên sử dụng các loại thuốc đặc trị để xử lý triệt để nấm bệnh cũng như côn trùng phá hoại cây khi dịch hại đã vượt mức gây hại kinh tế. Đối với bệnh Sương mai, ta sử dụng thuốc bảo vệ thực vật gốc đồng (copper hydroxit) hoặc các thuốc có chứa hoạt chất Mancozeb phun kép sau 3 - 5 ngày. Đối với nhóm bọ chích hút (bọ trĩ, rầy, rệp) ta sử dụng các thuốc chứa hoạt chất như Carbofuran, hoặc thiamethoxam…
Thu hoạch và bảo quản: Sau 15 tháng trồng cây sẽ cho thu hoạch, từ lúc ra hoa đến thu hoạch khoảng 100 ngày. Quả chín khi cuống chùm hoá gỗ, vỏ quả chuyển sang đen thẫm có phấn trắng, mùi thơm, vị ngọt, mỗi chùm có trọng lượng khoảng 500g. Tiến hành cắt cuống chùm nho và xếp nhẹ trong hộp tránh dập nát. Bảo quản nơi râm mát để giữ nho tươi lâu hơn.
Với những đặc điểm nổi trội, giống nho Hạ Đen sau khi được trồng thử nghiệm tại một số tỉnh thành công, đã được mở rộng trồng ở các địa phương khác - những nơi có khí hậu tương đồng và bước đầu đã đem lại thu nhập. Tại Hà Giang, mô hình trồng nho Hạ Đen điển hình như: Hộ gia đình chị Nguyễn Thị Hồng Hạnh (xã Phương Tiến, huyện Vị Xuyên) trồng thành công, trên diện tích 1.000m2 với 300 cây, sử dụng ni lông che toàn bộ phần gốc bên dưới và đầu tư hệ thống tưới nhỏ giọt bán tự động để tưới nước và bón phân, cây bắt đầu cho thu hoạch. Cũng với đam mê làm nông nghiệp sạch, anh Hoàng Văn Châm (xã Xuân Giang, huyện Quang Bình) đã đưa giống cây nho Hạ Đen về trồng trên mảnh vườn của gia đình. Vừa trồng, anh vừa trực tiếp chăm sóc, tìm hiểu kỹ thuật cắt, tỉa, đặc tính phát triển, đầu tư hệ thống tưới nhỏ giọt tự động, làm nhà màng mái che, sử dụng phân bón hữu cơ thân thiện với môi trường. Sau khoảng 2 năm, cây nho của gia đình chị Hạnh và anh Châm đã cho thu hoạch quả, mỗi cây ra từ 5 - 7 chùm quả, mỗi chùm nặng 0,5 - 0,8 kg, quả chín có màu đỏ mọng, ngọt, hương vị thơm ngon, ngọt đậm và không có hạt, đã thu hút rất nhiều khách trong và ngoài tỉnh tới tham quan, trải nghiệm, chụp ảnh và tự cắt những chùm nho chín mọng mang về làm quà.
Vì vậy, có thể nói nếu tuân thủ theo đúng quy trình chăm sóc, nho Hạ Đen sẽ là giống cây trồng mới, có giá trị kinh tế cao, giúp nâng cao thu nhập cho người dân. Ngoài ra, đem lại giá trị về mặt xã hội, môi trường, là cây trồng có cảnh quan đẹp, bắt mắt, thích hợp với việc phát triển nông nghiệp theo hướng du lịch trải nghiệm, phù hợp với xu thế phát triển trong thời kỳ hiện nay./.
Nguồn tin:
.jpg)
