Yên Minh nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới nóng ẩm, có điều kiện khí hậu và đất đai phù hợp với nhiều loại cây ăn quả, trong đó có cây xoài đã được du nhập, trồng trên địa bàn huyện từ rất lâu đời, được gọi là giống xoài Yên Minh (hay còn gọi là giống xoài địa phương). Sản phẩm xoài Yên Minh có nhiều ưu điểm vượt trội so với xoài được trồng ở các tỉnh lân cận và các địa phương khác trong tỉnh.
Trồng thử nghiệm giống xoài Đài Loan cho năng suất cao.
Tuy nhiên, độ tuổi trung bình của đa số các diện tích xoài trên địa bàn huyện hiện nay khá cao, phần lớn có độ tuổi từ 15 - 20 năm (cây mắt ghép), tốc độ già hóa vườn xoài diễn ra nhanh, sản lượng không ổn định, ảnh hưởng không nhỏ đến thu nhập của người dân. Mặt khác, phần lớn diện tích xoài của huyện được trồng bằng giống địa phương có chất lượng khá tốt tuy nhiên năng suất thấp, mẫu mã quả xấu nên thị trường tiêu thụ chủ yếu là trong huyện và phục vụ khách du lịch. Cho đến nay, địa phương chưa có các giống xoài chất lượng cao để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường trong và ngoài tỉnh. Do đó hiệu quả kinh tế từ trồng xoài của người dân trong huyện còn rất thấp.
Chính vì vậy, việc đưa một số giống mới vào trồng thử nghiệm nhằm nâng cao năng suất và chất lượng xoài, tạo sinh kế bền vững, nâng cao thu nhập cho người dân là hết sức cần thiết. Hiện nay, tại một số tỉnh lân cận có điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng tương tự tỉnh Hà Giang đã trồng thử nghiệm 02 giống xoài nhập nội từ Đài Loan (GL4) và nhập nội từ Thái Lan (VRQ-XX1) cho thấy khả năng thích nghi và cho hiệu quả kinh tế, có năng suất chất lượng cao, là những giống xoài chủ lực đáp ứng tốt nhu cầu nội tiêu và xuất khẩu. Do vậy việc đưa 02 giống xoài này vào trồng thử nghiệm trên địa bàn huyện Yên Minh là rất phù hợp với cơ sở thực tiễn. Ngày 21/10/2020, UBND tỉnh Hà Giang đã ra Quyết định số 1934/QĐ-UBND về việc phê duyệt triển khai đề tài, dự án Khoa học và Công nghệ (KH&CN) cấp tỉnh, trong đó dự án "Xây dựng mô hình thử nghiệm giống Xoài Đài Loan và giống Xoài Thái Lan trên địa bàn huyện Yên Minh" do Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) huyện Yên Minh chủ trì thực hiện và đã cùng với Sở KH&CN ký Hợp đồng số 1023/HĐ-SKHCN ngày 29/10/2020 triển khai thực hiện dự án.
Sau khi hoàn tất các thủ tục, hồ sơ ban đầu, phòng NN&PTNT huyện đã tổ chức triển khai các nội dung đến các hộ dân trên địa bàn các xã Hữu Vinh và Mậu Duệ, các bước đảm bảo theo đúng lộ trình, nội dung theo dự án được phê duyệt, quá trình triển khai thực hiện tốt chế độ báo cáo định kỳ, thông tin tiến độ về Sở KH&CN. Đồng thời, phòng NN&PTNT đã làm việc với Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển rau hoa quả (thuộc Viện Khoa học kỹ thuật nông lâm nghiệp miền núi phía Bắc) là đơn vị chịu trách nhiệm về công nghệ phối hợp tổ chức thực hiện. Mục tiêu của dự án nhằm xây dựng thành công 02 mô hình sản xuất xoài Đài Loan (GL4) và xoài Thái Lan (VRQ-XX1) tại 02 xã Hữu Vinh và Mậu Duệ - huyện Yên Minh - tỉnh Hà Giang với tổng diện tích 10 ha (05ha/xã, mỗi xã 2,5ha xoài Đài Loan và 2,5ha xoài Thái Lan).
Trong quá trình triển khai thực hiện dự án, Ban chủ nhiệm đã tiến hành khảo sát, lựa chọn địa điểm và hộ dân tham gia tại 02 xã Hữu Vinh và Mậu Duệ với tổng số 36 hộ/2 xã tham gia thực hiện (tại xã Mậu Duệ: Lựa chọn được 17 hộ tham gia dự án/03 điểm chính/03 thôn, với diện tích 5,0ha với 2,5ha/giống, đạt 100% so với mục tiêu dự án đề ra; tại xã Hữu Vinh: Lựa chọn được 19 hộ tham gia dự án/04 điểm chính/04 thôn, với diện tích là 5,0ha với 2,5ha/giống, đạt 100% so với mục tiêu dự án đề ra). Các hộ được lựa chọn đều đạt các tiêu chí chọn hộ (diện tích trồng tối thiểu 0,2ha/hộ; có nhân lực và nguyện vọng trồng giống xoài thử nghiệm; thuận lợi về đường giao thông đi lại, nước tưới trong mùa khô; đất đai đều đáp ứng được yêu cầu, các diện tích đất các hộ trồng chủ yếu là đất vườn, đất nương, đảm bảo đủ điều kiện để trồng cây ăn quả trong đó có cây xoài.
Đơn vị chủ trì dự án phối hợp với Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển rau hoa quả tổ chức tập huấn kỹ thuật trồng và chăm sóc cây xoài theo “Quy trình kỹ thuật trồng, chăm sóc giống xoài Thái Lan, xoài Đài Loan tại vùng Trung du, miền núi phía Bắc theo hướng VietGAP” do Viện Khoa học kỹ thuật nông lâm nghiệp miền núi phía Bắc ban hành theo quyết định số 429-QĐ/MNPB-KH ngày 16/07/2019, cho 36 hộ tham gia dự án, trong đó có điều chỉnh giảm lượng phân hữu cơ hoai mục từ 30 – 50kg xuống còn 20 – 25kg cho phù hợp với điều kiện tự nhiên của huyện Yên Minh. Địa điểm tập huấn tại hội trường UBND xã Hữu Vinh do phòng NN&PTNT chủ trì, phối hợp với UBND các xã Hữu Vinh, Mậu Duệ tổ chức cung ứng giống, phân bón hóa học, vôi bột bón lót, kỹ thuật để các hộ gia đình tham gia dự án thực hiện mô hình, thực hiện trồng 10ha/02 xã, đạt 100% so với mục tiêu dự án, cung ứng phân bón, vôi bột bón lót cho các hộ tham gia dự án 14.000kg (gồm 2.000kg phân lân; 8.000kg phân hữu cơ vi sinh; 4.000kg vôi bột); cung ứng giống cho các hộ tham gia dự án là 4.000 cây/10ha (gồm 2.000 cây xoài Đài Loan GL4 và 2.000 cây xoài Thái Lan VRQ-XX1) và cung ứng giống trồng dặm 10% là 400/10ha (gồm 200 cây xoài Đài Loan GL4 và 200 cây xoài Thái Lan VRQ-XX1). Cây giống đảm bảo tiêu chuẩn xuất vườn (đường kính gốc từ 01cm trở lên; chiều cao từ 60 - 80cm,..) do Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển rau hoa cung cấp.
Sau ba năm triển khai thực hiện, dự án cơ bản đã hoàn thành các mục tiêu đề ra, đảm bảo về quy mô, khối lượng theo các nội dung trong thuyết minh được phê duyệt, sản phẩm cơ bản đầy đủ theo Hợp đồng ký kết; Ban chủ nhiệm dự án đã xây dựng 02 Mô hình trồng thử nghiệm giống xoài Đài Loan (GL4) và giống xoài Thái Lan (VRQ-XX1) tại 02 xã Hữu Vinh và Mậu Duệ với tổng diện tích 10 ha (05 ha/giống) với tỷ lệ sống đạt ≥ 95% cây sinh trưởng và phát triển tốt, không nhiễm các loại sâu bệnh hại nguy hiểm. Mô hình bắt đầu cho quả vào năm 2023 (năm thứ 3 sau trồng); đào tạo, tập huấn kỹ thuật cho 36 học viên là nông dân trong vùng dự án am hiểu kỹ thuật trồng và thâm canh cây xoài để áp dụng vào triển khai phát triển mô hình tại địa phương, đây là cơ sở quan trọng, là nền tảng góp phần xây dựng một nền sản xuất nông nghiệp bền vững; tổ chức Hội nghị đầu bờ đánh giá mô hình trồng thử nghiệm 02 giống xoài Đài Loan và xoài Thái Lan, quy mô 70 người tham gia.
Về hiệu quả kinh tế, có thể khẳng định, dự án bước đầu mang lại hiệu quả kinh tế và cho thu hoạch sản lượng năm thứ 3 đạt 9.000kg/10ha vượt mức so với mục tiêu đề ra, với giá bán 30.000đ/kg = 270.000.000đ/10 ha. Nâng cao hệ số sử dụng đất, tăng thu nhập cho người dân, góp phần vào công tác giảm nghèo bền vững cho người dân trên địa bàn huyện. Trong những năm tiếp theo, dự kiến năng suất, sản lượng cây xoài tăng dần và tiến tới trở thành cây trồng có thế mạnh của địa phương và tạo thu nhập ổn định. Về hiệu quả xã hội, dự án góp phần nâng cao nhận thức về kỹ thuật trong sản xuất cây ăn quả giá trị cao, giúp người dân tiếp thu những tiến bộ khoa học kỹ thuật tiên tiến, đặc biệt mô hình trồng xoài không chỉ cho người dân trong vùng dự án mà là mô hình điểm để người dân các địa phương khác trong tỉnh tham quan học tập; các hộ nông dân tham gia dự án được hỗ trợ về giống, vật tư, có điều kiện nâng cao giá trị sản xuất trên một đơn vị diện tích đất, được hưởng lợi trực tiếp sản phẩm của dự án. Ngoài ra, dự án đáp ứng các điều kiện và cơ bản không làm ảnh hưởng đến môi trường xung quanh và việc triển khai dự án trên địa bàn huyện Yên Minh giúp sử dụng hiệu quả quỹ đất, bảo vệ môi trường sinh thái, góp phần vào việc nâng cao ý thức người dân trong việc bảo vệ, phát triển rừng để giữ nước, điều hòa môi trường xung quanh.
Qua kết quả dự án đã đạt được, có thể khẳng định, dự án có khả năng duy trì, phát triển và nhân rộng kết quả trên địa bàn các xã khác của huyện. Thứ nhất, do huyện Yên Minh nằm ở khu vực trung tâm Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Cao nguyên đá Đồng Văn, là một trong những điểm đến yêu thích của du khách trong và ngoài nước. Trong những năm qua lượng khách du lịch đến địa bàn huyện ngày càng tăng, cùng với đó nhu cầu tiêu dùng các sản phẩm nông sản nói chung, trong đó có sản phẩm cây ăn quả, sản phẩm xoài nói riêng cũng tăng lên. Đồng thời, đối với 4 huyện vùng cao, duy nhất huyện Yên Minh có sản phẩm xoài trồng với diện tích lớn, sản phẩm xoài đã được thị hiếu người tiêu dùng ưa chuộng, đánh giá cao và tin dùng. Đây là điều kiện rất tốt để phát triển cây xoài với quy mô lớn hơn so với dự án đã triển khai thực hiện. Bên cạnh đó, về điều kiện tự nhiên và đất đai phù hợp đối với các xã được quy hoạch trồng xoài là hoàn toàn phù hợp, sinh trưởng và phát triển ổn định. Đối với giống xoài mới thuộc dự án ra hoa muộn hơn giống địa phương và rất phù hợp với điều kiện thời tiết thay đổi hiện nay, đồng thời sản lượng và chất lượng ổn định hơn xoài địa phương. Các xã trong vùng trồng xoài của huyện là những xã rất thuận lợi về giao thông, dư địa phát triển còn lớn cho mở rộng diện tích, trong năm 2023 người dân đã mở rộng thêm được trên 60 ha cây xoài GL4 phát triển hàng hóa.
Thứ hai, về thị trường tiêu thụ, sản phẩm xoài Yên Minh đã có tiếng được nhiều người biết đến trong những năm qua và được thị hiếu người tiêu dùng ưa chuộng, đánh giá cao về chất lượng và tin dùng. Hiện nay, đối với sản phẩm xoài của dự án, đa số đã được các thương lái đặt hàng, việc tiêu thụ rất thuận lợi, đây là lợi thế để phát triển mở rộng quy mô lớn theo chuỗi giá trị hàng hóa.
Thứ ba, về khả năng sinh trưởng và phát triển của các giống xoài thử nghiệm, trong số các giống xoài được trồng thử nghiệm tại 02 xã Hữu Vinh và Mậu Duệ, cho thấy, cả 2 giống đều có khả năng sinh trưởng, ra hoa, đậu quả, phù hợp với điều kiện tự nhiên của 02 địa phương với tỷ lệ sống đạt trên 96%. Đối với từng giống tính đến năm thứ 3, giống xoài GL4 có khả năng sinh trưởng tốt hơn, năng suất cao hơn cao hơn 25 - 30% so với giống VRQ-XX1. Quả xoài GL4 khi chín có vỏ màu vàng hồng, chất lượng tốt, phù hợp với ăn tươi. Khối lượng quả lớn, đạt từ 1.000 - 1.500g/quả, hạt mỏng và nhỏ (chỉ chiếm khoảng 4% trọng lượng quả). Thịt quả có màu vàng cam, chiếm trên 70% trọng lượng quả, vị ngọt (hàm lượng đường trên 17%), không chua, rất ít xơ (chỉ chiếm dưới 0,3% thịt quả).
Với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng phù hợp để phát triển nhiều loại cây đem lại giá trị kinh tế cao. Hiện nay, Trung ương, tỉnh và huyện Yên Minh đã và đang rất quan tâm, có các chính sách, nguồn vốn hỗ trợ phát triển sản xuất nông lâm nghiệp, trong đó có cây xoài. Căn cứ vào kết quả khả quan của dự án đã thực hiện, trong tương lai, đơn vị chủ trì dự án với chức năng của mình sẽ tham mưu cho UBND huyện để đầu tư, hỗ trợ mở rộng diện tích trồng xoài trên địa bàn huyện theo đúng quy hoạch, tập trung tại các xã Hữu Vinh, Mậu Duệ, Đông Minh và thị trấn Yên Minh, góp phần xây dựng một nền sản xuất nông nghiệp bền vững, nâng cao giá trị cũng như hiệu quả kinh tế ở huyện Yên Minh, từ đó tạo sinh kế bền vững, nâng cao thu nhập cho người dân địa phương./.
Nguồn tin:
.jpg)
